با وجود تعاریف زیاد در بهره وری، به منظور اجرایی کردن آن در آموزش و پرورش باید تعریفی هماهنگ و سازگار با شرایط و نیازهای آموزش و پرورش به کار برد و از طریق مشارکت کلیه کارکنان قدم های مؤثری را در این راه برداشت. راهکارهای افزایش بهره وری مستم شناخت کافی وضعیت موجود و فرهنگ کاری آموزش و پرورش است. با توجه به تفاوت های مهم در فرهنگ کاری سازمان ها و وضعیت موجود آن ها می توان گفت راهکارهای افزایش بهره وری نیز در آنها متفاوت خواهد بود. در سطح کلان یا ملی این وظیفه دولت است که با برنامه ریزی لازم زمینه ارتقای بهره وری را فراهم سازد؛ اما در سطح خرد، یعنی در سطح مدارس، مدیریت ها و سازمان های آموزش و پرورش، وظیفه مدیران این واحدهاست که با ایجاد جو مشارکت در محیط، در کارکنان احساس غرور نسبت به کار ایجاد کرده و با تشویق کارکنان خوب و تلاشگر، گرایش و تعلق خاطر آنان را به محیط کار بیشتر کنند.
آنها همچنین می توانند با افزایش میزان صمیمیت و ایجاد روح همکاری در محیط کار، ارتباط کارکنان و مدیران را نزدیک تر نموده و آنان را به مشارکت در بهبود بهره وری سازمان با مدرسه تحت سرپرستی خود و کاهش اتلاف منابع راغب سازند. لازمه این امر، شناخت و تجزیه و تحلیل وضعیت فعلی و ارزیابی عملکرد فرآیندهای مختلف آموزش و پرورش و نتایج حاصل از این فرآیندها و تلاش بی وقفه برای دگرگونی آن است که سیستم های سازمان را در راستای بهبود مستمر و مطلوب و روند رو به رشد هدایت کند.
از جمله راهکارهای افزایش بهره وری می توان موارد زیر را پیشنهاد نمود:
- تعهد و حمایت از مدیریت ارشد از برنامه های عملیاتی بهبود و افزایش بهره وری
- تشکیل کمیته عالی بهره وری متشکل از مدیران کلیه واحدهای سازمان، هسته ها و تیم های بهبود و بهره وری با مشارکت فراگیر فرآیندگونه کلیه کارکنان با نگرش ایجاد دوایر با گروه های بهبود بهره وری
- تدوین استراتژی مدیریت بهره وری فراگیر و جاری سازی عملیاتی آن
- ایجاد باور، اعتماد و اطمینان در کارکنان نسبت به استراتژی و برنامه های پیشنهادی
- به کارگیری مکانیزم های ارزیابی عملکرد سازمان، تدوین و جاری سازی شاخص های ارزیابی و سنجش عملکرد سازمان همسو با مدیریت بهره وری از قبیل اثربخشی، کارآیی، انعطاف پذیری و کیفیت زندگی کاری
- اصلاح نظام مدیریت که در این راستا باید اهداف و ساختار سیستم با نگرش فرآیندی تنظیم شود و از گسترش بی رویه افقی و عمودی سازمان جلوگیری گردد؛ همچنین باید به درجه ادغام تمام سیستم های مستقل و تخصصی به سیستمی جامع و یکپارچه با نگرش فرآیندی، کیفیت داده ها و کیفیت فرآیند تغییر، توجه بسیار شده و بین مراحل حساس تغییر، ارتباط لازم ایجاد گردد.
- برقراری آموزش های اثربخش در تمام سطوح سازمان.
- برقراری ارتباط و همکاری اثربخش بین واحدها و قسمت های مختلف سازمان با بکارگیری فنون کار گروهی.
- سازگاری میان مدیریت و نیروی کار در روش های بهبود بهره وری.
- از کارکنان، انجام کار با کیفیت خواسته شود.
- اولویت دادن به تحقیقات کاربردی درباره فرآیندهای شغلی و کاری.
- مدیر باید تمامی کارکنان را از جزئیات کاری که در حال انجام آن هستند، مطلع نموده و آنان را در بهبود فرآیندها مشارکت و یاری دهد.
- مدیران باید از اهداف پراکنده و بدون برنامه ریزی اجتناب کنند.
- مدیران باید شخصاً وقت بیشتری برای برنامه ریزی، هدایت و کنترل فعالیت ها برای افزایش بهره وری صرف نمایند. افزایش بهره وری در آموزش و پرورش ضمن این که سبب افزایش کیفیت خدمات آموزش و پرورش می گردد، قیمت تمام شده آن را کاهش می دهد، بازدهی سرمایه را نیز افزایش داده و ارتقای استانداردهای زندگی را فراهم می سازد که این هر دو از عوامل اصلی ایجاد ثروت ملی محسوب می شوند؛ بنابراین می توان گفت که افزایش بهره وری به ویژه در آموزش و پرورش بهترین ابزار برای افزایش بهبود سطح زندگی مردم و ایجاد ثروت ملی است. از دیدگاه سیستمی با گسترش این تفکر در سطح منابع اقتصادی جامعه می توان نتیجه گرفت که افزایش بهره وری در آموزش و پرورش موجب افزایش بهره وری ملی شده و آن نیز به بالارفتن قدرت خرید مردم، رونق اقتصادی، افزایش درآمد ملی، کاهش تورم و همچنین افزایش اشتغال در درازمدت منجر خواهد شد.
bull; امرالله رحیمی، شاغل در آموزش و پرورش ناحیه یک شیراز، دکترای حرفه ای کسب و کار- کارشناس ارشد مدیریت آموزشی
درباره این سایت